دوره بیست ساله امامت امام باقر (95 ـ 114 ق)، دوره ای است که سطح اجتماع و فرهنگی و مردم، مسائل بسیاری مطرح است که هر یک می تواند به گونه ای در تحریف و تغییر مفاهیم اصیل اسلام مؤثر باشد؛ مانند: آغاز ترجمه فلسفه، گسترش مجادلات کلامی، سر بر آوردن مشایخ صوفی، پیدا شدن زُهّاد و قلندران پیوسته به دستگاه خلافت، پیدا شدن و مورد تأیید قرار گرفتن برخی فقهای هم مذهب با مقامات رسمی، پیدا شدن قضات و متکلّمانی از این دست و .
این گروه ها به خوبی می دانستند فقه، قضاوت و عقاید و کلام و اخلاق را بر طبق مصالح منابع قدرت و حکّام زمان تفسیر کنند و شکل دهند. در چنین بحبوحه ای و گرداب متلاطمی چه باید کرد؟ و چگونه باید حق را پاس داشت؟ تا هم در سطح مسائل نظری و هم در سطح درگیری های علمی، حق ناشناخته نماند و این همه جریان های گوناگون شعاع زنده تعالیم قرآن و حماسه عاشورا را تیره نسازد؟ آری چه باید کرد؟ چند دهه از تاریخ امامت در این گیر و دار عظیم سپری گشته است.
آیا می توان تصور کرد امام بزرگوار، حضرت امام محمد باقر (ع) ـ وارث تعلیمات رسالت و حافظ نوامیس عدالت ـ در برابر این همه مسئله سرنوشت ساز، برای امت جدش (امت قرآن و قبله)، موضعی جدی و راستین نداشته باشد؟ نه . نه چنین تصور می کنیم و نه واقع تاریخی چنین بوده است؛ بلکه سراسر دوران امامت باقری و جعفری، جهاد است و حماسه، شور است و شعور .
این دوره 53 ساله صرف نگهبانی چهار موضع عظیم و بنیادین شده است:
موضع اول
نشر مبانی و مسائل اعتقادی و استدلال و روشنگری در این زمینه و تربیت صاحب نظرانی چون هشام بن حَکَم» به ویژه گسترش دایره بحث بر سر مسئله حکومت و امامت، تا در میان جریان های گوناگون خلافت های موجود (عباسیان بغداد، امویان اندلس و داعیه داران دیگر) نظام حق شناخته گردد و تا فرزندان تازه پا به اجتماع نهاده امت، پیشوای حکومت عدل را بشناسد و تا بدانند که مسئله این پیشوایان، مسئله خود انسان و انسانیت است و نیز این تعلیم که پیشوایان شیعه همواره بر سر آن تأکید کرده اند، یعنی فقط پیشوایی معصوم، بزرگ ترین نمودار احترام گزاری به عظمت انسان است.
موضع دوم
نشر فقه صحیح اسلام در برابر جریان های فقهی موجود. می دانیم که فقه صحیح و نا صحیح تا چه اندازه می تواند در سرنوشت اجتماع دینی مؤثر باشد. این است که در تعلیمات ائمه، عالِم و فقیه متوجّه به دنیا و قدرت، مردود شناخته شده است.
موضع سوم
نشر علم اخلاف و تربیت باطنی، تا اگر کسانی خواستند از این طریق در امت انحرافی و انشعابی پدید آورند حتی الامکان توفیق نیابند و تا در میان پیروان حق کسانی باشند مجهّز به معارف باطنی برای حفظ کیان تشیّع و موجودیت ائمه؛ در غیر این صورت راهنی به نام پیر و قطب و مرشد، راه امت را خواهند زد.
موضع چهارم
نشر غیر مستقیم مبانی حماسه و تحرّک از طریق تربیت و تأیید سادات عالِم و عامل و شجاع بزرگی که در عین اعتراف و ایمان به حق، رهبری های این رده ها را به عهده بگیرند و خواب را بر خلافت های غرق در بی خبری و تعدی و اسراف، حرام کنند. با توجه به اینکه نوع آنچه از ائمه طاهرین در تساهل درباره خلافت آنان گفته شده، برای کور کردن ذهن مأموران دستگاه خلافت بوده است.
همچنین خلفای عباسی سعی در جداسازی و دور کردن ائمه از مردم داشتند تا توده ها با آنان تماس نگیرند و از مسائل آگاه نگردند. با این حال امام معصوم، در همه احوال از تماس با مردم ـ حتی مسیحیان ـ و روشن کرده آنان غفلت نمی ورزد.
جالب توجه و قابل دقت و تعلّم است که امام باقر به فرزندش امام صادق وصیت می کند که مقداری از مال او وقف شود که پس از مرگ ایشان تا ده سال در ایام حج و در منا برای آن حضرت محفل عزا اقامه کنند. توجه به موضوع و تعیین مکان اهمیت بسیار دارد. به گفته صاحب الغدیر» این وصیت برای آن است که اجتماع بزرگ اسلامی، در آن مکان مقدس با پیشوای حق و امام دین آشنا شود و راه رشد و رشاد تعالی در پیش گیرد و از دیگران ببُرد و به این پیشوایان بپیوندد (الغدیر، ج2، ص 21. چاپ بیروت).
و این نهایت کوشش برای هدایت مردم است و نجات دادن آنان از چنگال ستم و گمراهی (حکیمی، محمدرضا، امام باقر، ص 5 ـ 11).
روایاتی از امام باقر (ع):
1ـ عَالِمٌ يُنْتَفَعُ بِعِلْمِهِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ أَلْفَ عَابِدٍ؛ مقام عالم و دانشمندی که دیگران از دانش او بهره مند می شوند بالاتر از هفتاد هزار عابد است (کلینی، محمد، اصول کافی، ج 1، ص 33).
2ـ اَلْمُؤْمِنُونَ فِي تَبَارِّهِمْ وَ تَرَاحُمِهِمْ وَ تَعَاطُفِهِمْ كَمِثْلِ اَلْجَسَدِ إِذَا اِشْتَكَى تَدَاعَى لَهُ سَائِرُهُ بِالسَّهَرِ وَ اَلْحُمَّى؛ اهل ایمان در نیکی کردن به هم و دلسوزی و مهربانی نسبت به یکدیگر مانند تن واحدند که اگر جایی از تن انسان دردمند شود، همه اعضا درد را حس می کنند و بی خوابی و بی تاب می شوند (مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 71، ص 234).
3ـ ثَلاَثٌ لَمْ يَجْعَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَحَدٍ فِيهِنَّ رُخْصَةً أَدَاءُ اَلْأَمَانَةِ إِلَى اَلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ اَلْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ بِرُّ اَلْوَالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَيْنِ؛ سه چیز را خداوند بزرگ اجازه نداده است که ترک شود: 1. رد کردن امانت به آدم خوب یا بد. 2. وفای به عهد با آدم خوب یا بد. 3. نیکی به پدر و مادر چهخوب باشند یا بد (مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج 71، ص 56).
کتاب شناسی امام محمد باقر
برای دریافت آگاهی بیشتر از زندگی و نحوه امامت این امام می توانید این کتب را مطالعه نمایید. این کتاب ها در کتابخانه های عمومی مسجدسلیمان موجود هستند:
1ـ در جستجوی رهبر نوشته رضا شیرازی (کتابخانه ارشاد).
2ـ بر امام سجاد و امام باقر چه گذشت؟ نوشته محمدحسین کاشانی (کتابخانه میرزای بختیاری)
3ـ فرشته ای در بیابان نوشته مسلم ناصری (برای نوجوانان) (کتابخانه داراب افسر بختیاری و موعود).
4ـ شرح زندگی امام باقر نوشته مهدی پیشوایی (کتابخانه ارشاد).
5. نگاهی بر زندگی امام باقر نوشته محمد محمدی اشتهاردی (کتابخانه ارشاد و موعود).
6. حکمت های باقری (شرح احادیث امام باقر) نوشته جواد محدثی (کتابخانه میرزای بختیاری، داراب افسر. مرحومه متین. موعود. ارشاد).
7. امام در عینیت جامعه نوشته محمدرضا حکیمی (کتابخانه ارشاد. داراب افسر. موعود. میرزای بختیاری).
امام ,های ,باقر ,وَ ,کتابخانه ,نوشته ,امام باقر ,است که ,است و ,کتابخانه ارشاد ,داراب افسر
درباره این سایت